Waarom wordt olijfolie zo vaak in wijnstreken gemaakt?
Olijfolie heeft meer met wijn te maken dan je denkt. Ze komen uit dezelfde streken, want zowel olijfbomen als wijnstokken hebben een warm klimaat nodig en gedijen goed in arme grond. Voor bewoners van onvruchtbare gebieden waren ze vaak de enige manier om iets te telen en te verdienen. Vandaar dat wijnmakers vaak olijfolie maken, en omgekeerd. Voor olijfolie bestaat trouwens ook de voor wijn bekende herkomstbenaming Appellation d'Origine Protégée.
Er zijn nog meer overeenkomsten. Olijfbomen zijn zoals wijnstokken oeroude planten die al duizenden jaren bestaan. De oudste sporen van olijfbomen werden gevonden in het Midden-Oosten. Dan verspreidde de olijfoliecultuur zich naar Griekenland en verder naar Italië, Frankrijk en Spanje. Exact het traject dat onze wijncultuur aflegde. In die tijd was olijfolie overigens geen basisproduct zoals nu, maar een product voor de elite, zoals wijn. Olijfolie werd toen al beschouwd als heilzaam voor de gezondheid, en nu nog altijd. Dat verliep anders voor wijn: bij de oude Grieken en Romeinen werd het als een gezonde drank beschouwd, maar vandaag wordt steeds meer gewaarschuwd voor de gezondheidsrisico's, omwille van de alcohol.
In de koloniale periode van onze geschiedenis trokken vele Europeanen naar Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland. En introduceerden daar zowel de wijnstok als de olijfboom. Zodat olijfolie en wijn vandaag zowel in Europa als in de zogenaamde Nieuwe Wereld geproduceerd worden.
Toch komt 80% van de wereldproductie van olijfolie uit landen rond de Middellandse Zee. Olijfbomen, zoals wijnstokken, gedijen immers het best in een mediterraan klimaat. Spanje en Italië horen bij de grootste producenten: Spanje is de grootste voor olijfolie (dubbel zo groot als Italië op nr. 2), Italië is de grootste voor wijn (terwijl Spanje op nr. 3 staat).
En Frankrijk? Dat is de tweede grootste wijnproducent, en voor velen ook de beste. Voor olijfolie is dat anders: juist omdat Frankrijk zo wereldberoemd werd voor zijn wijnen, werd veel geschikte grond gebruikt voor wijnstokken, zodat er niet voldoende plaats overschoot voor olijfbomen. En Frankrijk vooral een boterland is gebleven.
O ja, er is nog een gelijkenis. Wij, amateurs, proeven olijfolie doorgaans uit een lepeltje. Maar kenners proeven olijfolie zoals wijnproevers: uit een glas. Want dan pas komen de aroma's en smaken van olijfolie het best tot hun recht. Ze zuigen ook altijd wat lucht mee naar binnen om alle nuances beter te proeven. Net zoals dat met wijn gebeurt.
