De man van Château Margaux: Paul Pontallier
In 1998 en 1999 moest je ongeveer 250 euro voor één fles neertellen. In 2000 klom dat naar 540 euro. Nu is dat nog hoger, en het eindpunt is nog niet in zicht. Ook qua prijs behoort Château Margaux tot de wereldtop. Het is dan ook één van de vijf wijnen die in Bordeaux bekend staan als premier grand cru classé, en dat helpt.Of die prijs terecht is, daar kan je over discussiëren.
Château Margaux werd in 1855 opgenomen in de kop van het klassement van de grands crus in Médoc, samen met Latour, Lafite-Rothschild en Haut-Brion (de enige niet-Médocwijn). Aan dat klassement veranderde sindsdien niets meer, op Mouton-Rothschild na dat in 1973 van de tweede naar de eerste rang promoveerde.
Gedurende die lange tijd is er veel gebeurd, en ook Château Margaux is zijn reputatie niet altijd waard geweest. Eind jaren zeventig raakte het wijngoed in financiële problemen, wat zijn weerslag had op de wijn. De familie Ginestet verkocht het daarom aan een Griekse investeerder uit de voedingsindustrie, André Mentzelopoulos, die er ongeveer 10 miljoen euro voor betaalde. In het licht van de huidige ontwikkelingen in Bordeaux: een koopje.
Door grote investeringen in de wijngaard en wijnkelders haalde hij Château Margaux uit het slop. Na zijn overlijden nam zijn dochter Corinne het roer over, en werd de Italiaanse familie Agnelli (van Fiat) meerderheidsaandeelhouder. Maar zij kocht de aandelen van Agnelli over, en werd de enige eigenaar. Daar is de grote baas van Château Margaux, Paul Pontallier, bijzonder gelukkig mee. Corinne Mentzelopoulos beschouwt dit kasteel immers niet alleen als een investering maar ook als een passie. Daardoor kan Pontallier nu blijven doen wat hij al meer dan twintig jaar doet op Château Margaux: een topwijn maken die als het summum van finesse wordt beschouwd. Hij verkeert dan ook in opperbeste stemming als ik hem in Antwerpen ontmoet.
- "Hoe zou u zelf Château Margaux typeren?"
- Pontallier: "Dat is geen makkelijke vraag. Elke premier grand cru heeft een sterke persoonlijkheid, gelinkt aan de persoonlijkheid van haar terroir. Die van Château Margaux is een combinatie van kracht en zachtheid. Men zegt vaak: een "ijzeren hand in een fluwelen handschoen". Uiteindelijk is dat waar elke grote wijn naar streeft: kracht en finesse tegelijk. Het geheim daarvan is ons terroir."
- "Wat is dan de specificiteit van dit terroir?"
- Pontallier: (denkt na) "Wel, het is de capaciteit om een wijn zoals Château Margaux te produceren. (lacht) Je kan het niet echt uitleggen, omdat de precieze redenen niet gekend zijn. Ze liggen in de natuur verscholen. Maar ook de wijncultuur op ons kasteel speelt een belangrijke rol. Wij houden bijvoorbeeld vast aan de gisting in houten vaten. Wat geen enorm verschil maakt met inox, dat geef ik toe, maar we hebben vele vergelijkende tests gedaan, en altijd kwam de wijn van de houten vaten er beter uit. Miniem, subtiel, maar toch beter. Bovendien selecteren wij onze druiven heel streng. Slechts 40% van onze oogst gaat naar Château Margaux. Van de rest wordt onze tweede wijn gemaakt, Pavillon Rouge. Het laatste deel gaat naar wijn die in bulk verkocht wordt om andere wijnen te verbeteren. We hebben ook 70 full-time medewerkers. Dat is veel in verhouding tot het aantal geproduceerde flessen: 170.000 van onze eerste wijn, en 200.000 van onze tweede. Ook daarom moeten we onze wijn duur verkopen."
- "Beïnvloedt een tweede wijn het imago van een topwijn niet?"
- Pontallier: "Een tweede wijn is noodzakelijk om een grote eerste wijn te maken. Château Margaux heeft altijd een tweede wijn gehad, alleen wordt dit fenomeen van de tweede wijnen pas nu meer onder de aandacht gebracht. Het merk Pavillon Rouge bestaat sinds 1908. Voordien werd op het etiket gezet: Château Margaux Deuxième Vin. Op onze eerste wijn stond: Premier Vin. Maar wij zijn even trots op onze tweede wijn dan op onze eerste. Commercieel gezien is het trouwens een succes. Voor vele mensen is het een opstap naar de echte Château Margaux."
- "Hoe ervaart een Franse topwijnmaker de concurrentie met de Nieuwe Wereld?"
- Pontallier: "Ik proef veel wijnen, van Frankrijk en van elders. En telkens weer merk ik één groot verschil tussen de Franse wijnen en de wijnen van de Nieuwe Wereld: de onze zijn gemaakt om te drinken, de andere zijn vaak gemaakt voor mensen die geen regelmatige wijndrinkers zijn maar vooral smaaksensatie zoeken. Wijnen van de Nieuwe Wereld zijn vaak indrukwekkend bij het proeven, maar niet noodzakelijk aangenaam om van te blijven drinken, zeker niet bij een maaltijd. Wij hebben in Frankrijk een rijke culinaire traditie, en daarom maken wij ook wijnen om bij te eten. Vele landen uit de Nieuwe Wereld hebben die culinaire traditie niet, en dat heeft zijn invloed op het wijnmaken."
- "Toch zegt men dat Bordeaux zijn stijl heeft aangepast aan de Nieuwe Wereld?"
- Pontallier: "Dat is niet mijn mening. Bordeaux wil en moet zijn eigenheid bewaren. In de Nieuwe Wereld speelt marketing een grote rol. In Bordeaux hebben wij de traditie dat het product op de eerste plaats komt, en dan pas de marketing."
- "Toch zijn de prijzen enorm gestegen, wat niet echt met het product op zich te maken heeft?"
- Pontallier: "Wel, persoonlijk vind ik dat de kwaliteit wel degelijk gestegen is. Bovendien zijn er voor ons markten opengegaan die wij vroeger niet kenden: in Azië en in delen van Europa die vroeger niet kochten, maar nu wel. En waar meer vraag is, stijgen de prijzen. Maar wat naar omhoog gaat, zal ook weer dalen. Misschien zelfs dieper dan rechtvaardig is. Bordeaux is altijd een wijngebied geweest met hoogtes en laagtes, en in beide gevallen soms te extreem."
- "Hoe bepaalt u zelf uw prijzen?"
- Pontallier: "Het mechanisme van de prijszetting is een natuurlijk mechanisme van vraag en aanbod. Wij spreken met onze négociants in Bordeaux, die op hun beurt in relatie staan met hun klanten in de verschillende landen van de wereld die de situatie ginder goed kennen. Bovendien nodigen wij elk jaar wijnprofessionelen uit om hun mening te kennen. Ook het economische klimaat speelt een rol. Op basis van al deze elementen bepalen wij een prijs. Wij leggen onze prijs pas definitief vast op het moment van de verkoop. Wat daarna gebeurt, kunnen wij niet voorspellen. De prijzen kunnen nog stijgen of dalen naargelang van de vraag."
- "Is het nog rendabel om te investeren in een wijnkasteel in Bordeaux?"
- Pontallier: (lacht) "Wie zal het zeggen? Ik heb geen kristallen bol. Maar één zaak is zeker: een investering in een wijnkasteel mag je nooit alleen zien als een financiële zaak, je moet je ook persoonlijk investeren. Dan pas kan het rendabel zijn. Puur financieel is Château Margaux zeker een rendabele investering geweest, vergelijkbaar met een investering in een industriële sector. Maar dat komt omdat de eigenares zichzelf ook geïnvesteeerd heeft, met hart en ziel. Een wijnkasteel is geen speculatieve investering: je moet het altijd op de lange termijn bekijken. Op het ritme van de wijngaard en de wijn: traag en rustig. Korte termijndenken is nooit de goede manier geweest om in de wijnwereld blijvend succes te hebben. Daarom voorspel ik problemen in de Nieuwe Wereld, omdat velen daar wijn zijn gaan maken om op korte termijn geld te verdienen. Dat wreekt zich. Want eens het nieuwe gekend is, haakt het publiek af. Weet u wat wij in Frankrijk zeggen? Wijn maken is heel gemakkelijk, behalve de eerste honderd jaar."
