Zonderling
Twaalf jaar geleden kwam ik voor het eerst in Friuli, een onbekende en onderschatte wijnstreek in Italië. Eigenlijk is ze dat nog altijd. Het verraste mij dan ook toen ik uitgenodigd werd door wijnmakelaar Marc Buelinckx om een vijftigtal wijnen uit Friuli te proeven. Nooit gedacht dat een grote wijnmakelaar zich om deze kleine noordoostelijke uithoek van Italië zou bekommeren. Maar het is - samen met Alto Adige - de beste Italiaanse streek voor witte wijnen.
Italiaanse witte wijn wordt vaak uit de verkeerde regio's gedronken. Uit Piemonte, omdat daar de grote barolo vandaan komt. Of uit Toscane, omdat het zo bekend is. Of uit het zuiden, omdat mensen daar met vakantie gaan.
Maar met Friuli kunnen ze zich niet meten. De plaatselijke wijnbouwers hebben Friuli omgevormd tot een wijnstreek met een van de laagste oogstrendementen van Italië. Dat maakt meteen een groot verschil in het glas.
Het is een van de redenen waarom Friuliaanse wijnen van sauvignon blanc (zoals die van Ronco del Gnemiz) zo gegeerd zijn bij goed geïnformeerde wijnliefhebbers. Heel wat sauvignons van Sancerre en Pouilly-Fumé zinken erbij in het niet. De Friulianen beschouwen deze druif trouwens als inheems. Dat horen ze niet graag in Frankrijk.
Over het inheemse karakter van friulano bestaat geen discussie. Van deze druif worden strakke, geconcentreerde, mineralige, complexe wijnen gemaakt (o.m. door Sirch en Borgo del Tiglio). Vroeger heette ze "tocai friulano", maar dat moest van Europa veranderen, omwille van de mogelijke verwarring met de Tokaj-streek in Hongarije.
Een andere inheemse druif is ribolla gialla. Ze wordt niet tot de categorie der nobele druivenrassen gerekend, maar goede wijnbouwers slijpen er juwelen van.
Waarom wordt Friuli dan nog altijd onderschat? Misschien heeft het te maken met haar geïsoleerde ligging, vlakbij Slovenië en Kroatië. Meer dan eens werd deze grensstreek door oorlogen geteisterd. Delen ervan werden nu eens bij Italië en dan weer bij ex-Joegoslavië ingelijfd. Bovendien is zelfpromotie nooit de sterkste kant geweest van de eigenzinnige Friulianen.
Twee ontmoetingen vergeet ik nooit. Jösko Gravner woont op 150 meter van de Sloveense grens (vandaar zijn Slavische naam). In de streek wordt hij beschouwd als een zonderling. Maar dan wel een die bewonderaars over heel de wereld heeft, en zijn wijnen tegen hoge prijzen kan verkopen. Ik ontmoette hem toen hij op het toppunt van zijn roem stond. Net dan besloot hij om zijn hele methode van wijnmaken te veranderen. Alle oenologische kennis die hij had opgedaan, gooide hij overboord. Hij wilde terug naar het verleden, en begon zijn wijn te vergisten in amforen van gebakken aarde, zoals in het antieke Griekenland. Hij wilde ook alleen nog druiven kweken die oorspronkelijk in deze streek voorkwamen. Waardoor we nu zijn verrukkelijke wijnen van merlot en cabernet franc moeten missen. Ook het hout voor zijn vaten moest absoluut streekgebonden zijn: hij leerde Servo-Kroatisch om met de leveranciers van eik uit de plaatselijke heuvels te kunnen spreken.
De andere ontmoeting was met Enzo Pontoni. Hij was een monteur van industriële robotten in een fabriek. Van zijn moeder nam hij het wijndomeintje Miani over. Nu wordt hij in de streek "de maniak" genoemd. Omdat hij als een bezetene werkt. Elke dag is hij in zijn wijngaarden, zon- en feestdagen inbegrepen. Zijn rendementen zijn zodanig beperkt dat iedereen zijn failliet al voorspelde. Maar het tegendeel gebeurde: de wijnen van Miani zijn wereldwijd gegeerd, en dus duur geworden. In de wijnbouw loont het soms om een zonderling te zijn.
Borgo del Tiglio: portovino.be / Ronco del Gnemiz: licata.be /
Sirch, Miani: wijnen-dekok.com / Gravner: divino.be
