Heeft de opwarming van het klimaat invloed op de wijn?
Ik zal nooit vergeten wat de legendarische wijnmaker Pierre Overnoy uit de Jura mij toonde. Over meer dan dertig jaar heeft hij jaarlijks op dezelfde datum een stukje druivenrank afgeknipt en op sterk water bewaard. Daardoor zie je hoe de wijnstok enkele decennia geleden nog in de bloei zat terwijl hij de laatste jaren op hetzelfde moment al haast volgroeide druiven draagt. Als bewijs voor de opwarming van het klimaat, en de invloed daarvan op de wijnbouw, kon dat tellen.
In Châteauneuf-du-Pape vertelde wijnmaker Jean Lançon van Domaine de la Solitude mij dat hij notities over de oogst had teruggevonden van een van zijn voorvaders. Die schreef in 1810: "De oogst begint op 25 oktober, vroeger dan normaal." Vandaag zouden de druiven op die datum al rot en verdroogd aan de ranken hangen.
Zoals elke vrucht rijpen druiven door de zon. En hoe meer zon, hoe rijper ze worden, hoe meer suiker ze bevatten, en hoe meer alcohol er gevormd wordt in de wijn. Want door gisting wordt druivensuiker omgezet in alcohol. Elke wijnliefhebber kent die evolutie naar hogere alcoholpercentages. In mijn eigen wijnkelder zie ik wijnen van twintig jaar geleden, met alcoholpercentages tussen 12 en 13 %. Diezelfde wijnen halen in een recentere jaargang 14 tot 15 %.
Alle wijnbouwers die ik ontmoet, zeggen daaromtrent hetzelfde: dit wordt op termijn een probleem voor het evenwicht in de wijn. Want zoveel alcohol leidt tot wijnen die fraîcheur en elegantie missen, een branderige afdronk hebben, zwaarder op de maag vallen, en niet harmonieus combineren met een maaltijd. Vooral in zuidelijke streken kijken wijndomeinen daarom al uit naar koelere plekken om nieuwe wijnstokken aan te planten: hoger gelegen, dichter bij de zee, of georiënteerd op het noorden. Ze houden er rekening mee dat ze hun huidige wijngaard vroeg of laat zullen moeten opgeven. Omdat de druiven er niet langer evenwichtig kunnen rijpen. En dus ook niet tot evenwichtige wijnen kunnen leiden. Meer nog: teveel zon en warmte kunnen de rijping volledig blokkeren. Dan zijn we nog verder van huis.
Maar een verplaatsing van de wijngaard zal het probleem niet volledig oplossen. Want de klimaatopwarming brengt ook extremere weersomstandigheden met zich mee. Het afgelopen jaar nog werden door hagel en storm 1.350 hectare wijngaard vernield in Bourgogne, 3.000 hectare in Champagne en 10.000 hectare in Bordeaux. In de Loirestreek werden de wijngaarden van Vouvray bijna volledig vernietigd door hagelstenen zo groot als tennisballen. "Er zijn wijnbouwers die alles kwijt zijn", zegt invoerder Jacques Masy die de streek zeer goed kent, "Ze moeten letterlijk van nul herbeginnen, ofwel stoppen."
Er zijn dus nog ergere dingen mogelijk dan een wijn die evenwicht mist.
