Geknoei met wijn: tien tips om niet in de val te trappen
Malafide wijnverkopers zijn slechts het topje van de ijsberg. Er zijn vele andere manieren om je verdachte wijn aan te smeren. Ziehier enkele tips om je daartegen te beschermen.
1. Dit heb je wellicht al meegemaakt: de wijnverkopers die opdringerig wijn willen verkopen aan de telefoon. Wees maar zeker dat de inhoud van de fles niet zal overeenstemmen met het etiket en/of met de hoge prijs. Wijn hoort niet via de telefoon verkocht te worden. Als dat toch gebeurt, is er iets niet pluis. Als je dus opgebeld wordt door iemand die wijn in de aanbieding heeft, zeg dan onmiddellijk dat je niet geïnteresseerd bent en leg de hoorn neer. Toon zelfs geen begin van interesse, ook niet als men zegt dat je wijn gewonnen hebt: je geeft de malafide verkoper alleen maar hoop, en een reden om te blijven proberen. Meteen kordaat weigeren om het gesprek aan te gaan, is de enige goede reactie.
2 . Hoe duurder de wijn, hoe groter het risico op fraude, dat is met alle luxeproducten zo. Zo moeilijk is het trouwens niet om een fles na te maken (inclusief kurk, capsule en label). Je giet er minderwaardige wijn in, en de fles is klaar voor verkoop. Als je daarom een dure wijn wil kopen, kies dan in de eerste plaats een betrouwbare handelaar die een rechtstreekse (of zo rechtstreeks mogelijke) relatie heeft met het wijndomein in kwestie. Vraag hem expliciet waar hij de wijn gekocht heeft, en vraag hem ook te tonen waaraan je kan herkennen dat de wijn effectief van het domein, vermeld op het etiket, afkomstig is. Heel wat gereputeerde wijndomeinen beschermen zich tegen fraude door elke fles een eigen unieke inscriptie te geven, bijvoorbeeld een "serienummer". Het is zelfs aan te raden om het domein in kwestie te bellen, zodat je het "traject" van de wijn kan hertraceren. Men zal je met plezier alle nodige inlichtingen verschaffen: het wijndomein heeft er alle belang bij dat fraude ontdekt en vermeden wordt. Dit zijn geen overbodige inspanningen: gezien de prijs van sommige flessen is het een kleine moeite die je achteraf een grote ontgoocheling bespaart.
3. Een wereldberoemde appellatie tegen een verdacht lage prijs: kan het? Ja, het kan. Supermarktketens bijvoorbeeld kunnen zware druk uitoefenen op de prijzen: driekwart van de wijnconsumptie verloopt via hun kanaal, en heel wat grote wijndomeinen hebben er alle belang bij om de relatie niet te verstoren. Vaak worden er zogenaamde "package deals" gesloten: de supermarktketen belooft een grote voorraad goedkope wijn af te nemen, op voorwaarde dat een bekende naam tegen een zeer lage prijs in het pakket zit. Voor de supermarkt is dat belangrijk als middel om klanten te lokken. Terwijl wijnproducenten of –handelaars ermee instemmen, omdat ze zo van hun grote hoeveelheden goedkope wijn afgeraken. Dat is weliswaar geen garantie dat het ook om een goede wijn gaat. Maar ook een hoge prijs is dat niet. De kwaliteit van heel wat wijnen uit beroemde appellaties wordt overschat. Meestal krijgen appellaties een wereldwijde bekendheid en reputatie door één of enkele topwijnen die furore maken. Maar er zijn altijd domeinen, eveneens op het grondgebied van die appellatie gelegen, die meesurfen op dat succes, zonder dezelfde kwaliteit na te streven. Zij zijn alleen geïnteresseerd voor de hoge prijs die ze kunnen vragen, zonder evenredige inspanningen te doen voor de kwaliteit. Vooraf proeven is dus altijd de boodschap. En wat als de handelaar je zo'n dure fles niet laat proeven? Koop dan niet. Of koop eerst één fles om te proeven, alvorens een hele kist te bestellen. Opnieuw: een kleine moeite die je een grote ontgoocheling (en veel geld) kan besparen.
4. Een appellatie is dus niet noodzakelijk een keurmerk waarop je blindelings kan vertrouwen. De wijnbouwer kan bijvoorbeeld méér druiven produceren dan volgens de regels van de appellatie is toegelaten. Op die manier maakt hij meer wijn en kan hij dus meer flessen verkopen. Maar in de wijnwereld is kwantiteit omgekeerd evenredig met kwaliteit: als elke wijnrank meer druiven produceert, zijn de druiven minder rijp, aromatisch en geconcentreerd. Dat heeft een negatieve weerslag op de wijn, die echter onder dezelfde naam verkocht wordt tegen dezelfde hoge prijs. Natuurlijk bestaan er controles om na te gaan of het toegelaten aantal hectoliter wijn per hectare niet werd overschreden. Maar er bestaan evenzeer methoden om die te omzeilen. Bijvoorbeeld: flessen in het zwart verkopen aan wijntoeristen.
Een andere dubieuze praktijk is het mengen van de verplichte druiven met andere, niet toegelaten soorten. Er kan zelfs al wijn van gemaakt zijn, die dan gemengd wordt met de "officiële" wijn. Het paradoxale is dat de wijn daardoor niet noodzakelijk slechter wordt: zeker in jaargangen met weinig zon en veel regen kan het toevoegen van rijpere druiven of wijnen uit andere streken voor meer kracht en volheid zorgen. Maar het is dan wel niet meer dezelfde wijn uit die dure appellatie.
Nog dubieuzer is het mengen van de wijn met giftige producten, meestal om de wijn voller te laten lijken dan hij is. Er zijn daaromtrent al enkele schandalen aan het licht gekomen. Maar steeds vaker duiken er nu ook berichten en rapporten op over de residuen van chemische middelen uit de wijngaard die in dure gereputeerde wijn worden aangetroffen, waarvan sommige kankerverwekkend. Ook sulfiet (om de wijn te beschermen tegen oxidatie en bacteriën) is niet ongevaarlijk voor de gezondheid. Vandaar de groeiende interesse voor natuurlijke wijnen, al hebben die dan weer het nadeel van niet altijd stabiel te zijn.
Kan je "ongezonde" wijnen herkennen? Niet op voorhand, maar je kan wel luisteren naar de signalen van je lichaam. Wijn gaat niet alleen over zicht, geur en smaak, maar ook over je maag: van sommige wijnen voel je gewoon dat ze je slecht bevallen. En dan drink je ze best niet meer.
5. Er kan geknoeid worden met wijn, maar ook met aanbiedingen. Promoties uit de folders van supermarkten stemmen niet altijd overeen met wat reëel aangeboden wordt. Zo kan een wijn van een zeer goede jaargang in de promotiefolder staan, terwijl in de rekken een andere jaargang ligt. Dat kan een enorm kwaliteitsverschil betekenen. Heel wat wijndomeinen hebben ook zogenaamde "tweede wijnen", gemaakt van druiven van jongere wijnstokken of van wijnstokken uit minder gunstig gelegen percelen. De verwarring wordt soms bewust gecreëerd om de aanbieding nog spectaculairder te laten lijken.
6. Wijn kopen via het internet blijft vooralsnog een riskante zaak, behalve indien je de handelaar achter de webwinkel goed kent. Zeker met oude flessen moet je oppassen: je weet nooit welk traject die afgelegd hebben.
7. Wijn kopen op veilingen? Je moet een onderscheid maken tussen twee types. Er zijn de wijnveilingen georganiseerd door grote veilinghuizen zoals Christie's en Sotheby's. Daar gaat het bijna altijd om dure flessen uit de klassieke appellaties: Bordeaux, Bourgogne, Champagne. Deze veilinghuizen gaan bijzonder meticuleus te werk: ze controleren letterlijk fles per fles. Maar de prijzen zijn schrikbarend hoog. Alleen weggelegd voor de superrijken dus. Een ander type van veiling is deze na een faillissement (van een restaurant, een hotel, een invoerder). Belangrijk hierbij is te weten hoe de wijnen bewaard werden, en vanwaar ze afkomstig zijn. In dat geval kan je goede zaken doen, zeker als het om wijnen uit minder bekende appellaties gaat waarop meestal merkelijk minder wordt geboden.
8. Het lijkt vreemd om hier te spreken over wijn in restaurants, maar eigenlijk worden ook daar wijnen "verkocht". En omdat je geen zicht hebt op de "interne keuken", kan hier ook geknoeid worden, in het bijzonder met wijnen per glas die niet rechtstreeks vanuit de fles worden geschonken. En zelfs als dat gebeurt, dan nog kunnen de wijnen geoxideerd zijn, omdat de fles te lang open stond. Zeker met "huischampagnes" is dat in restaurants een ware plaag. Betrouwbare sommeliers zijn er in ons land zeker, maar vergeet nooit dat ze ook verkoopsobjectieven hebben: als je hen om raad vraagt, kan het altijd zijn dat ze je bij voorkeur de wijn aanbevelen die ze kwijt willen of waarop ze de grootste winst boeken. Dure flessen koop je sowieso beter niet in een restaurant: die koop je alleen voor je eigen kelder. Denk trouwens niet dat de rijken dergelijke flessen wel bestellen. Het zijn in de eerste plaats zij die de restauranthouder vragen of zij hun eigen flessen kunnen meebrengen.
9. Je hoeft niet altijd een frauduleuze wijn te kopen om je bedrogen te voelen: een wijn kan een fout vertonen die hem ondrinkbaar maakt. Zo kan hij geoxideerd zijn, of lijden aan de gevreesde "kurksmaak". Dat laatste is niet te zien van buitenaf, daarom is het belangrijk dat je van elke aankoop het bewijs bijhoudt waar en wanneer je de fles gekocht hebt. Een fles met kurk wordt immers teruggenomen.
Anders is het gesteld met geoxideerde wijn, of wijn die op een andere manier afwijkingen vertoont in geur en smaak. Dat kan te maken hebben met onzorgvuldig transport, bijvoorbeeld in een niet gekoelde vrachtwagen of ruimte van een schip. Zeker bij warm weer kan dat een wijn volledig verknoeien. Maar transport in een gekoelde ruimte is duurder. En ook in de wijnwereld is prijs een belangrijke concurrentiële factor. Kan je zo'n slecht vervoerde wijn herkennen? Niet altijd. Een kurk die boven de rand van de flessenhals uitkomt en tegen het loden kapje aandrukt, is geen goed teken. Voorzichtigheid is ook geboden bij een wijn met verdacht veel ruimte tussen de kurk en het niveau van de wijn. En een fles met sporen van lekkage is helemaal uit den boze.
10. Jij bent degene die van de wijn moet genieten, niemand anders. Ook je wijnhandelaar niet. Hij doet zich graag als je adviseur voor, en misschien ben je wel geneigd dat te geloven. Maar in de eerste plaats blijft hij een handelaar, iemand die je wijn wil verkopen. Houd dat altijd in gedachten, vooral als hij je vertelt hoeveel punten die wijn wel heeft, hoe schaars hij is, en hoezeer hij door "kenners zoals u" geapprecieerd wordt. Koop geen wijn in grote hoeveelheden die je niet vooraf geproefd hebt. Zelfs met domeinen die je goed kent, moet je voorzichtig zijn: de ene jaargang kan sterk verschillen van de andere. Laat je vooral niet opjagen door een wijnhandelaar die zegt dat je snel moet zijn omdat de voorraad beperkt is. Er is genoeg wijn in de wereld waarvan je kan genieten.
