Liever liefhebber
Dat wijn een wat mysterieus product is waarvan je iets moet "kennen" vooraleer je mag oordelen, is een gedachte die de wijnbusiness commercieel goed uitkomt.
Het is merkwaardig. Mensen reizen naar wijnstreken om daar wijnbouwers op te zoeken. Dat is de omgekeerde wereld. Andere verkopers van drank moeten veel inspanningen leveren om zich bij het publiek bekend te maken. In de wijnsector zijn het de kopers zelf die de inspanning doen om de verkopers te leren kennen. Meer nog: ze beschouwen het als een voorrecht dat "speciale adresje" te krijgen, koesteren het als een geheim, en als ze dan ook nog eens van de eer mogen genieten daadwerkelijk ontvangen te worden door de wijnbouwer, en - o allerhoogste eer - daar een kistje wijn te mogen kopen, dan zijn ze in de zevende hemel.
De laatste keer dat ik met vrienden een wijnstreek bezocht en hen naar een wijnbouwer bracht die ik kende, waren ze zo gelukkig dat ze niet alleen wijnen kochten maar bij het afscheid de wijnbouwer uitvoerig bedankten. "Eigenlijk zou hij dankbaarder moeten zijn dan jullie", zei ik, "Jullie hebben iets van hem gekocht, niet omgekeerd. Jullie hebben geld uitgegeven. Hij heeft geld gekregen." De boodschap drong niet door.
Dichter bij huis voelen mensen zich vereerd als hun wijnverdeler hen die "heel speciale wijn" aanraadt. Ze gaan ervan uit dat dit een waardevol advies is, verstrekt door een kenner. Terwijl de man gewoon wijn wil verkopen. Hij waarschuwt bovendien dat er maar "enkele kisten" van zijn. Klanten zijn hem daar dankbaar voor. Terwijl schaarste vaak wordt uitgespeeld in de wijnwereld om de prijzen op te drijven. Mensen zijn fier als hun verdeler hen uitnodigt op "exclusieve degustaties", die in feite gewoon verkoopsacties zijn. Daar tellen ze zonder verpinken een hoop geld neer voor een fles, die ze in normale omstandigheden nooit zouden kopen. Maar hun wijnverdeler heeft hen gezegd dat dit een fles is die alleen de "echte kenners" appreciëren, en wie zou niet willen overkomen als "echte kenner"?
Het vergt enige omschakeling in ons denken om wijn als een commercieel product te zien. Rond wijn hangt zoveel poëzie, magie, mysterie, art de vivre. Dat boeit en intrigeert ons. We willen deel uitmaken van die mysterieuze wereld, we willen er wat van kennen of althans die indruk geven, want we weten dat andere mensen ons hierom zullen waarderen, misschien wel bewonderen.
Ook wijnschrijvers zijn door dat imago beïnvloed. Vandaar dat er zo'n massa verheerlijkende literatuur bestaat over wijn. Boeken op glanspapier vol lyrische beschouwingen ondersteunen het mysterie. Voor een wereldwijde economische sector als die van de wijn, is dat een godsgeschenk. Niet alleen is er al die aandacht, maar het hele magische appeal van het product wordt extra in de verf gezet.
Nu is wijn weliswaar een complexe drank, met vele subtiele nuances. Maar het mysterieuze imago wordt ook bewust gecultiveerd door de wijnbusiness die weet dat zij haar publiek daarmee in de ban houdt en dat het bijdraagt tot commercieel succes. Beweren dat je een kenner moet zijn alvorens je in staat bent zelf je wijnen te kiezen, is commercieel voordelig voor de verkoper, want zo kan hij je de wijnen aanbevelen die hij kwijt wil. En door een waas van geheimzinnigheid in stand te houden, een flou artistique, kan je makkelijker minderwaardige wijnen verkopen aan onredelijk hoge prijzen.
Uiteindelijk staat dit alles vaak het ultieme doel van wijn in de weg: genot. Wijnkennis kan je helpen meer van wijn te genieten, maar het is geen doel op zich. En wie zich door het streven naar genot laat leiden, zal uiteindelijk verstandiger wijn aankopen dan degene die zich laat intimideren door de zogenaamde noodzaak een kenner te zijn.
Ik heb al vaker in proefpanels van "kenners" gezeten. En er mij meermaals afgevraagd wat dit nog met het genieten van wijn te maken had. Tientallen wijnen moet je "afwerken". Elke slok wordt uitgespuwd in kruiken die gevuld raken met een onsmakelijke mengeling van wijn en speeksel. Er wordt gepraat, veel gepraat, elke slok wordt ontleed. En wat begint als het "uitwisselen van ervaringen", groeit soms uit tot een verbale wedstrijd om uit te maken wie nu eigenlijk de grootste kenner is. Merkwaardig hoe wijn mensen aanzet tot prestatie en competitie. Na enkele uren proeven is iedereen uitgepraat, het smaakvermogen is ontredderd, de tanden zijn purper uitgeslagen.
Nadat ik een tijdlang in een welbepaald panel had gezeten, besloot ik er op een dag mee te stoppen. Ik haalde 's avonds een zeer goede wijn uit mijn kelder, en zei tegen mijn echtgenote: "Eigenlijk wil ik geen kenner zijn, ik wil vooral een liefhebber blijven." Ik schonk de wijn in de glazen. "Doe mij een plezier", zei ik, "Laten we over deze wijn eens geen woord zeggen."
Het werd een zalige avond.
