Het rommelt in de Spaanse cava
Net nu Franse champagne op grote schaal werd ingeruild voor goedkopere Spaanse cava, heerst er onrust onder de cavaproducenten. Een van de boegbeelden, Albet i Noya, heeft beslist om uit de appellatie Cava te stappen. Anderen zullen volgen. Maar durven ze het aan vòòr de feestdagen?
Ze zullen niet langer "cava" op de etiketten van hun flessen mogen zetten. Maar de broers Toni en Josep Maria, eigenaars van het domein Albet i Noya, treuren er niet om. Integendeel, zij vinden dat Spaanse cava zijn ziel verkocht heeft. Dat het louter een strijd om de laagste prijs is geworden, zonder aandacht voor de kwaliteit. Vandaar dat ze nu aankondigen uit de appellatie Cava te stappen, en voortaan enkel rekening te houden met de reglementering van de appellatie Penedès, de wijnregio ten zuiden van Barcelona waar de meeste cavaproducenten gevestigd zijn. De beslissing veroorzaakt ophef, want Josep Maria Albet i Noya is niet zomaar een producent, hij is de voorzitter van de appellatie Penedès.
De onvrede onder de betere cavaproducenten sluimert al een hele tijd. Maar slechts enkelen waagden het tot hiertoe om de daad bij het woord te voegen. Nu Albet i Noya de stap heeft gezet, zullen anderen volgen. Al zal dat niet voor meteen zijn: de eindejaarsfeesten zijn commercieel een te belangrijke periode voor cava.
Cava is het Spaanse equivalent van champagne. Sinds 1972 is cava een "appellatie", een beschermde herkomstbenaming. Wie daar zoals Albet i Noya uitstapt, moet er een aantal consequenties bijnemen. En daar deinzen vele producenten voor terug, omdat ze commerciële schade vrezen. In de eerste plaats omdat ze de wereldbekende term "cava" niet meer mogen gebruiken. En omdat ze niet meer kunnen profiteren van de marketinginspanningen die de appellatie voor hen levert.
Maar de eigenaars van Albet i Noya zien meer voor- dan nadelen. Zij vinden dat de term "cava" gedevalueerd is, doordat de grote industriële producenten alleen maar mikken op grootschalige distributie in supermarkten tegen de laagste prijs. "Die prijzenoorlog kunnen wij niet winnen als we onze kwaliteit willen behouden", zeggen ze. Zo moet cava slechts negen maanden op zijn bezinksel rusten alvorens hij gebotteld wordt voor verkoop, terwijl het bij producenten als Albet i Noya om meerdere jaren gaat, wat de kwaliteit bevordert. Ook mag cava overal in Spanje gemaakt worden, in tegenstelling tot andere appellaties waarvoor een afgebakend grondgebied geldt. Het is zelfs verboden om op cavaflessen de herkomst van de druiven te vermelden, wat in de kaart speelt van de industriële producenten. "Maar wij zijn net fier op onze herkomst, onze regio Penedès, en we willen dat ook duidelijk maken op onze flessen", aldus nog de eigenaars van Albet i Noya.
Wat denken Belgische invoerders van cava over deze beslissing? Albet i Noya heeft in een brief aan zijn invoerders alvast duidelijk gemaakt dat er nog flessen voorradig zijn met de term "cava" op het etiket: "Net vòòr de eindejaarsfeesten willen we jullie niet bruuskeren. Maar vanaf 2014 is het definitief gedaan."
Wim Vanleuven, eigenaar van de Spaanse wijnhandel La Buena Vida die Albet i Noya invoert, ligt er niet wakker van: "Ik vind het zelfs een goede zaak, want zo wordt het verschil beter gemaakt tussen goede en minderwaardige producten. Wij hebben als invoerder ook de kans om onze particuliere klanten en restaurants uitleg te geven. En wat er ook op het etiket staat, handelaars zullen cava blijven zeggen, en consumenten ook."
Wim Dons, eigenaar van Xpertvinum, eveneens gespecialiseerd in Spaanse wijn, heeft op dit ogenblik alleen cava's met de term "cava" op het etiket: "Maar mocht een van mijn producenten uit de appellatie stappen, dan zou ik hem blijven volgen. Ik vind immers ook dat de prijzenoorlog geen goede zaak is. Grote producenten hebben hun cava teveel verkocht als goedkope champagne, en dat heeft het imago van de hele categorie naar beneden gehaald. Maar het blijft voor ons een moeilijk gevecht tegen de supermarkten die cava's aanbieden tegen prijzen onder 5 euro."
Die supermarkten hoeven alvast niet te vrezen dat hun cavaproducenten uit de appellatie stappen. Zij zijn het gewend om ook in andere productcategorieën een strijd om de laagste prijs te voeren.
Cava: een commercieel succesnummer, ook in ons land
Cava is schuimwijn die gemaakt wordt zoals champagne. Het grootste verschil zijn het zuiderse klimaat en de druivenrassen die meestal Spaans zijn (parellada, macabeo en xarel-lo). Er worden echter ook cava's gemaakt met druivenrassen die in Champagne verplicht zijn (zoals pinot noir en chardonnay).
Cava wordt in Spanje gemaakt sinds 1872, maar aanvankelijk werd hij "champán" of "champaña" genoemd. In 1970 werd dit, onder druk van de champagneproducenten, stopgezet. Er werd geopteerd voor "cava", wat "kelder" betekent (verwijzend naar de kelder waarin de schuimwijn op zijn bezinksel rust). In 1972 werd voor cava een appellatie gecreëerd, een beschermde herkomstbenaming.
De meeste cava (95%) wordt in Catalonië geproduceerd, meer bepaald in de regio Penedès ten zuiden van Barcelona. Maar het is ook toegelaten om cava buiten deze regio te maken. De jaarlijkse productie schommelt de laatste vijf jaren tussen 220 en 245 miljoen flessen (ruwweg 60 tot 90 miljoen flessen minder dan champagne, al verandert dit van jaar tot jaar).
De markt wordt gedomineerd door grote industriële producenten zoals Codorníu, Freixenet en Vallformosa, die voor distributie via de supermarkten gekozen hebben. Zij ontketenden een prijzenoorlog die tot gevolg heeft dat je vandaag cava onder € 5 kan vinden. (Ter vergelijking: champagne kan je pas kopen vanaf € 15.)
Cava is ook in ons land een succesproduct: verleden jaar werden er bijna 25 miljoen flessen van verkocht, waarmee ons land op de derde plaats wereldwijd komt. In 2008 bedroeg dat aantal slechts 10 miljoen flessen. Om te zien met welke agressieve reclametechnieken industriële producenten hun cava op de Belgische markt aanprijzen, volstaat het bijgaand filmpje te bekijken.
Aan het andere uiterste van de markt staan topcavahuizen als Gramona en Recaredo die hun cava verkopen tegen champagneprijzen. Zij zijn erin geslaagd die nichemarkt te veroveren en te behouden, en hebben er daarom (voorlopig althans) geen belang bij uit de appelatie Cava te stappen.
Het is tussen die twee uitersten dat de onvrede groeit: bij de kleine en middelgrote familiale domeinen die naast cava vaak ook rode en witte wijn maken. Onder meer Raventós i Blanc, Collet en nu ook Albet i Noya zetten vanaf nu de term “ví escumós del Penedès” (schuimwijn uit Penedès) op hun flessen, samen met de vermelding "Método Tradicional" waarmee de champagnemethode wordt bedoeld.
Bron cijfers: departement marktanalyse Spaanse ambassade / Comité Interprofessionnel du Vin de Champagne
