De mythe van het jaar
Elk jaar is het prijs. De eerste waarderingen van het afgelopen wijnjaar beginnen al te circuleren terwijl de wijnen nog op het vat liggen.
Het illustreert hoe voorzichtig je moet omspringen met uitspraken over "goede" en "slechte" jaren. Wijn ontwikkelt zich tot het einde van de vatrijping, nadien nog op de fles. Geoefende proevers kunnen natuurlijk prognoses doen. Maar meer dan eens is het gebeurd dat wat aanvankelijk als een goed jaar werd aangekondigd, later de verwachtingen niet inloste. Terwijl een "matig" jaar je uiteindelijk nog veel drinkplezier kan verschaffen, als je niet te lang wacht.
De kwotering "goed", "matig" of "slecht" is bovendien meestal gebaseerd op de situatie in Bordeaux. Het is daar dat de eerste commentaren in het voorjaar na de oogst gelanceerd worden, en wereldwijd persaandacht genieten.
Het commerciële belang hiervan is niet te onderschatten. Daarom zal de verzamelde wijnbusiness in Bordeaux een minder geslaagd jaar toch op een zodanige manier voorstellen dat de wijnen verkoopbaar blijven. Men zal bijvoorbeeld zeggen dat het geen bewaarjaar is, maar dat dit niet betekent dat de wijnen slecht zijn, integendeel, dat hun grote voordeel juist is dat ze sneller kunnen gedronken worden. Die boodschap, zo hoopt men, zal goed aankomen bij de restaurateurs, een belangrijke groep van afnemers, die graag wijnen heeft die je niet te lang moet stockeren alvorens je ze kan schenken.
Een goed jaar daarentegen is een zegen voor de business, en men zal dan ook pogen dit maximaal op te schroeven zodat men nadien hetzelfde met de prijzen kan doen.
Door die grote, historisch gegroeide mediatieke aandacht voor Bordeaux, vormen mensen zich nogal snel een algemeen beeld over alle Franse wijnen van een bepaald jaar. Dat is uiteraard fout. Het is niet omdat in Bordeaux de druiven minder rijp zijn door te weinig zon, dat dit in heel Frankrijk zo is. En als het in Bordeaux regent op het moment van de oogst, zegt dat niets over de weersituatie in andere Franse wijnstreken.
Maar de reputatie van een wijnjaar is hardnekkig. Een groot deel van het wijnminnende publiek, dat zich niet omstandig informeert, hoort iets waaien over een "historisch" wijnjaar 2000, en schaft zich prompt enkele kisten bourgogne aan. Terwijl net dat jaar in Bourgogne twijfelachtig is. Het jaar 1999 daarentegen is uitmuntend, in tegenstelling tot de reputatie van dat jaar in Bordeaux. En over de jaren 1991 en 1993 hoort men in Bordeaux liever niet meer spreken, terwijl dit in Bourgogne bijzonder goede jaren zijn.
Zelfs binnen Bordeaux kan de situatie nog verschillen van streek tot streek. 1997 was bijna in heel Bordeaux een mager jaar, maar in Sauternes een voltreffer. 1998 wordt als een goed jaar zonder meer beschouwd, terwijl men in Pomerol en Saint-Emilion van een supermillésime spreekt. 2000 was in Margaux en Saint-Julien wondermooi, maar veel heterogener van kwaliteit in Pauillac en Saint-Estèphe.
Ook binnen dezelfde streek kan er tussen de afzonderlijke domeinen nog flink wat verschil zijn. Het ene domein heeft haar oogst binnengehaald net vòòr de grote regenval. Of het heeft in haar wijngaarden een betere afwatering. Of het bezit beter technologisch materiaal, onder meer om water aan de druiven te onttrekken. Eigenlijk moet je altijd wijnen beoordelen, geen jaren.
Maar soms hoor je zelfs mensen de reputatie van een wijnjaar, haast onbewust, doortrekken tot in andere landen, tot in Spanje, Italië, ja zelfs de Nieuwe Wereld waar in februari wordt geoogst. De wijnwereld is niet langer van Frankrijk alleen, maar het wijnjaar kennelijk nog wel.
Nochtans moet je in de Nieuwe Wereld zelfs de gebruikte terminologie anders interpreteren. Een "very good year" in Australië kan best tegenvallen voor wie niet houdt van zwoele, alcoholrijke wijnen van overrijpe druiven, want het betekent meestal dat dit kenmerk nog sterker aanwezig is. In Zuid-Afrika werd mij altijd gezegd dat 1997 een "moeilijk jaar" was (lees: een jaar met minder zon), terwijl wijnen van dat jaar mij vaak het meest bevielen, precies omwille van het feit dat ze door minder zon meer elegantie en frisse zuren hadden ontwikkeld.
Stilaan is men in de Nieuwe Wereld de smaak van de Europese wijnliefhebber beter gaan inschatten. Men spreekt niet langer van "goede" en "moeilijke", maar van "warme" en "koele" jaren. Dat klinkt positiever. En een koel jaar in Australië is voor ons smaakpatroon meestal nog ruim warm genoeg.
Ach, de wijnjaren. Onlangs schonk ik een prachtige bordeaux van 1997 aan enkele wijnminnende vrienden: een "slecht" jaar. Aan hun reacties kon ik afleiden dat ze de wijn al op voorhand minder goed vonden. Ik legde uit dat ik wist dat het wijnjaar geen goede reputatie had, maar dat deze wijn helemaal niet representatief was voor het millésime. Hij ontplooide zich trouwens wondermooi in het glas. Het haalde allemaal niets uit. Het zat in het hoofd en het was er niet meer uit te krijgen.
De volgende keer krijgen ze 2009, op dronk of niet.
