Eigenbelang
"U bent dus overgestapt op de biologische teelt van druiven omdat u gezondere wijn wilde maken?"
"Neen", antwoordde de wijnbouwer, "Ik deed het uit bekommernis om mijn eigen gezondheid."
Van zo'n ontwapenende eerlijkheid stond ik even te kijken.
De wijnbouwer verduidelijkte: "Als we chemische middelen gebruiken in de wijngaard, krijgen wij het meest van die rommel over ons heen. Daarom zijn we ermee gestopt."
Het deed me denken aan die keer dat ik een Australisch wijnmaker vroeg waarom hij Amerikaans eikenhout gebruikte voor zijn vaten. Ik had een onderbouwd antwoord verwacht over het bewust nastreven van een bepaalde wijnstijl, maar in de plaats daarvan zei hij: "Omdat het goedkoper is."
Wij bedenken graag allerlei ideologische, morele en ethische redenen waarom mensen zich op een bepaalde manier gedragen of hun gedrag veranderen. Maar eigenbelang blijkt veruit de sterkste drijfveer. Dat is de hoofdreden waarom we nu een ware vloedgolf krijgen van wijndomeinen die zich converteren naar de biologische teelt van druiven. Ecologische partijen en bewegingen horen ongetwijfeld liever nobeler motieven zoals ethiek, gemeenschapszin en zorg voor de natuur. Maar in de realiteit zet je mensen daardoor zelden in beweging. Pas als de eigen welwaart of het eigen welzijn er beter van wordt, begint er iets te bewegen.
Wat maakt het uit? Of mensen hun gedrag veranderen omwille van het gemeenschappelijke dan wel het eigen belang, wat telt is het resultaat. En in de wijnbouw komen die resultaten er sneller dan verwacht. Want de buur van de wijnbouwer die de stap naar biologische druiventeelt heeft gezet, ziet dat het zo ook werkt. Meer nog: dat de wijnstokken en druiven gezonder zijn, de wijnen beter worden, de consumenten ernaar vragen, en de verkoop dus verhoogt. Niet alleen de fysieke, maar ook de financiële gezondheid verbetert er dus door. Het gevolg is dat die buur ook de stap zet. En zo verder.
Vandaag voelt haast elke wijnbouwer zich verplicht om te zeggen dat hij "bio" is, of althans op weg daarnaartoe ("en conversion bio"). In geen geval mag je nog zeggen dat je gewoon voortdoet zoals vroeger, minstens moet je jezelf uitroepen tot aanhanger van de "lutte raisonnée" (de "redelijke bestrijding" van ziektes, insecten en schimmels, wat inhoudt dat je niet meer preventief spuit, maar alleen als er gevaar dreigt).
Sommigen zeggen dat "bio" een modeterm is geworden. Misschien hebben ze gelijk. Maar is het niet beter dat gezondere teelt in de mode is, dan dat niemand erover spreekt? Je kan niet voorzichtig genoeg zijn met voeding en drank die in je lichaam - je eigen ecosysteem - terechtkomen.
Wijnmaker Aloïs Lageder, eigenaar van het grootste familiale wijndomein in het Italiaanse Alto Adige, schakelde over op de biodynamie, een nog striktere natuurlijke werkwijze. Hij wil in zijn wijngaarden een ecosysteem tot stand brengen dat zich van nature kan verdedigen tegen ziektes en insecten, zonder het minste gebruik van chemie. Daarnaast zal zijn bedrijf binnen vijf jaar volledig op alternatieve energie draaien.
Ik bezocht zijn domein en vond zijn argumentatie opmerkelijk: "Wij zien dit als een economisch noodzakelijke stap voor ons bedrijf. Wij zijn geen wereldvreemde idealisten als het over alternatieve energie of biodynamisch wijngaardbeheer gaat. Alleen al de besparing die we op chemische sproeimiddelen realiseren, is enorm."
Eigenlijk hoor ik dergelijke argumentaties liever dan de filosofische. Ze spelen in op het eigenbelang en zetten daardoor anderen sneller aan tot actie. Die evolutie zie ik graag gebeuren. Ik vraag immers niets liever dan dat lekkere wijn gezonder wordt. Ook uit eigenbelang.
