Pet'nat: de nieuwe hippe schuimwijn
Na de natuurlijke wijnen komen er nu ook natuurlijke schuimwijnen op de markt. Pet' nat worden die genoemd, wat staat voor "pétillant naturel". Stilaan duiken ze overal op als aperitief, ter vervanging van cava en champagne.
Misschien heb je het ook al op de wijnkaart zien staan: pet'nat. En heb je je ook al afgevraagd waar die term voor staat. Pet'nat is de hippe afkorting van pétillant naturel, een natuurlijk sprankelende wijn dus. Waarin verschilt hij dan van pakweg cava en champagne?
Pet'nat is een witte wijn die al tijdens zijn gisting gebotteld wordt, en zijn gisting dan verder zet in de gesloten fles. Tijdens die voortzetting van de gisting blijven koolzuurbelletjes gevormd worden, maar deze keer kunnen ze niet ontsnappen: ze zitten gevangen in de fles, zodat het eindresultaat een sprankelende wijn is.
Deze methode verschilt van de champagnemethode (ook "méthode traditionnelle" genoemd), die toegepast wordt voor champagne, maar ook voor crémant en cava. Daarbij wordt een witte wijn gemaakt, die eerst zijn gisting volledig voltooit en dan pas gebotteld wordt. Aan die wijn wordt dan suiker en gist toegevoegd zodat er een tweede volledige gisting ontstaat in de fles. De sprankeling van het koolzuur is dan ook krachtiger dan bij een pétillant naturel. Bovendien wordt in de champagnemethode de smaak vaak aangezoet met likeur ("dosage"), wat bij pet' nat niet gebeurt. Al kan pet' nat ook lichtzoet zijn, maar dat is dan omdat de gisting vroegtijdig wordt gestopt zodat er onvergiste restsuiker achterblijft.
Het verschil tussen de twee methodes maakt duidelijk waarom pet'nat "natuurlijk" wordt genoemd: er komen geen additieven zoals suiker en likeur aan te pas. De wijn ondergaat zijn gewone gisting, alleen wordt hij tijdens de gisting al gebotteld. Omdat hij bovendien niet gefilterd wordt, is hij vaak troebel. Daar hoef je je geen zorgen over te maken: het maakt de smaak alleen maar intenser. Evenmin hoef je bezorgd te zijn over het feit dat pet'nat vaak afgesloten wordt met een kroonkurk. Dat gebeurt met champagne ook, maar die kroonkurk wordt achteraf verwijderd om likeur te kunnen toevoegen, en vervangen door de typische champagnekurk.
Stefaan Van den Bossche van Divino, een invoerder van natuurlijke wijnen, wijst erop dat een pet'nat elk jaar verschillend is: "De meeste pet'nats worden gemaakt door natuurlijke wijnmakers, die met spontane gisting werken, dus met de natuurlijke gisten van de druif. Dat maakt de gisting onvoorspelbaarder dan met artificiële gisten. In Champagne is de werkwijze heel anders: daar streven ze er net naar om elk jaar exact dezelfde schuimwijn te maken."
Pet' nat heeft alvast de harten van vele wijnliefhebbers veroverd. In trendy bistro's verdringt hij het klassieke glas champagne als aperitief. Bijkomend voordeel is dat pet' nat beduidend goedkoper is. Heel wat pet'nats vermelden niet eens een appellation, waardoor hun rebelse karakter, dat ingaat tegen de gevestigde orde in de wijnwereld, nog versterkt wordt. En daarmee ook hun populariteit.
Pascaline Lepeltier, de Franse sommelière van de New Yorkse gastro-bistro Racines, vertelde in La Revue du Vin de France dat er jaarlijks een "Pet-Nat Week" plaatsvindt in New York. "Champagne's hip younger sister" wordt pet' nat daar genoemd. "Sinds enkele jaren is het moeilijk om er nog aan te geraken", zei ze, "Vanaf het moment dat een nieuwe lading arriveert in New York, is ze meteen verkocht. De meeste flessen zijn zelfs al verkocht vòòr ze hier aankomen." "
Toch gaat deze nieuwe trend eigenlijk terug op een heel oude methode om schuimwijn te maken: de "méthode ancestrale" (letterlijk vertaald: de methode van onze voorouders), die honderd jaar vòòr de champagnemethode ontstond. Volgens deze methode worden er nog altijd schuimwijnen gemaakt in minder bekende Franse wijnregio's als Bugey, Gaillac en Limoux. Die schuimwijnen zijn dus ook pet' nat, al is die hippe term daar nog niet doorgedrongen.
Zo wordt in Bugey, dicht tegen de Zwitserse grens, een heel bijzondere rosé schuimwijn gemaakt van de druiven gamay (bekend van Beaujolais) en poulsard (bekend van de Jura). Rosé de Cerdon wordt hij genoemd, hij heeft een lage alcoholgraad (7%), een zachte mousse en een lichtzoete smaak. Lokaal wordt hij vaak als aperitief gedronken, en bij nagerechten met rode vruchten, vooral aardbeien.
Het Franse INAO (het Institut National des Appellations d'Origine, dat de wijnsector reguleert in Frankrijk) kon deze oude authentieke methode niet langer negeren en besliste om er een aparte appellation voor te creëren. Dit eerbiedwaardige instituut besliste evenwel om niet de term "pet'nat" te gebruiken, wel de formelere benaming "pétillant originel". In de Loirestreek worden er nu al schuimwijnen onder die benaming op de markt gebracht, andere streken zullen volgen.
Maar ook in andere landen - Spanje, Italië en Duitsland - worden dergelijke natuurlijke schuimwijnen gemaakt. Al geeft men ze daar andere benamingen, zoals frizzante in Italië. Maar nergens klinkt de naam zo mooi als in het Frans: pet'nat.
7 pet'nats voor een sprankelende zomer (in volgorde van prijs):
1. Tenuta di Tavignano "Il Pestifero", Marche, Italië: gemaakt van de lokale verdicchio-druif, uitstekend bij de Japanse keuken (€ 12,10 bij vinturia.be)
2. Le Temps Des Cerises "La peur du rouge", Languedoc, Frankrijk: gemaakt van de champagnedruif chardonnay door een wijnbouwer van Oost-Duitse afkomst (€ 12,95 bij divino.be)
3. La Biancara "Garg 'n' Go", Veneto, Italië: frizzante van de lokale druif garganega van de Italiaanse pionier van de natuurlijke wijnen Angiolino Maule (€ 12,95 bij divino.be)
4. Clos du Gravillas "Jour de Teuf", Languedoc, Frankrijk: lichtzoete pet'nat van de muscatdruif, heerlijk bij kaas en vruchten (€ 14,00 bij lesgrandsdoc.be)
5. Mas Gomá "L'Alba al Turó", Penedès, Spanje: pet'nat van macabeu, een van de druiven voor cava, heerlijk bij vis en zeevruchten (€ 15,67 bij adbibendum.be)
6. Weingut Am Stein "Pure & Naked", Franken, Duitsland: beperkte cuvée van dit toonaangevende domein in deze Duitse wijnregio (€ 22,76 bij cavesdefrance.be)
7. La Taille aux Loups "Triple Zéro", Montlouis-sur-Loire, Frankrijk: sublieme pet'nat van de biodynamische wijnbouwer Jacky Blot (€ 27,50 bij vinetiq.eu)
Invoerders:
Ad Bibendum ( Sint-Truiden )
Caves de France ( Schoonaarde (Dendermonde) )
Divino ( Dendermonde )
Vinturia ( Hoboken )
Vinetiq ( Strombeek-Bever )
Les Grands d'Oc & Roussillon ( Overijse )
