Is wijn van een domein beter dan wijn van een coöperatie?
Als we een wijn kopen, gaan we er doorgaans van uit dat die van een wijndomein afkomstig is. Maar liefst de helft van alle Franse wijn wordt gemaakt door een "cave coopérative". Als toerist zie je zulke "caves" vaak langs de invalswegen van een wijndorp, er is vaak een winkel aangekoppeld waar je de wijnen kan aankopen.
Letterlijk betekent coöperatie "samenwerking". Die vlag dekt ook de lading: een coöperatie is een wijnbedrijf waarin vele verschillende wijnbouwers samenwerken. Zij kweken elk hun druiven en brengen die dan naar één gemeenschappelijke vinificatiekelder, waar er wijn van gemaakt wordt. Nadien zorgt de coöperatie ook voor de marketing, verkoop en distributie. Daardoor hoeven al die wijnbouwers niet allemaal apart te investeren in een vinificatiekelder, stockage, verkoop en distributie.
In Europa zijn coöperaties vooral ontstaan in het begin van de twintigste eeuw, in de nasleep van de druifluisepidemie die de Europese wijngaarden bijna geheel vernietigde. Daardoor brak een periode van crisis aan in de wijnsector, die vele kleine wijnboeren noopte tot samenwerking.
Tegelijk kenden socialisme en communisme – met hun streven naar gemeenschappelijke voorzieningen - in die periode een grote aantrekkingskracht. Vele kleine wijnboeren werden door linkse bewegingen aangezet om coöperaties op te richten. De grote private wijnhandelshuizen zagen dat niet graag gebeuren, en trachtten meermaals de oprichting ervan te verhinderen. Op vele plaatsen braken om die reden rellen uit, waarbij zelfs het leger moest tussenkomen. Maar het idee van de coöperatie kende een groot succes.
Kwalitatief kregen coöperaties echter een bedenkelijke reputatie. Vaak vervielen ze in een bureaucratische aanpak, wat niet tot goede wijn leidt. Zolang er een markt was voor goedkope "vin de table", was dat geen probleem. Maar die markt stortte in. Vele coöperaties zagen zich verplicht het roer om te gooien, en gingen investeren in talentvolle jonge oenologen, moderne uitrusting en hygiëne. Een belangrijke stap was de introductie van een verloning voor de druiven op basis van kwaliteit, en niet van kwantiteit. Vele coöperaties stelden ook een lastenboek op dat de kwekers oplegt hoe ze hun wijngaard moeten bewerken. Het resultaat is dat de wijnen van heel wat coöperaties zich nu kunnen meten met die van individuele domeinen.
Toch wordt zelden op het etiket vermeld dat een wijn van een coöperatie is, omdat men nog altijd vreest voor een negatieve bijklank. De marketingafdeling bedenkt dan een aantrekkelijke merknaam die op zichzelf kan staan. Daarnaast zijn coöperaties belangrijke leveranciers van wijn aan grote handelshuizen en supermarktketens die er hun eigen etiket op kleven.
Goede coöperaties: Les Vignerons du Mont Ventoux (divinewines.be), La Chablisienne en Les Producteurs de Plaimont (magnuswijnen.be)
Magnus ( Kontich )
Divine Wines Sint-Martens-Latem ( Sint-Martens-Latem )
