Wijnbouwers, verenigt u!
Een korte historiek van de wijncoöperaties.
Een wijnbouwer moet druiven kweken, oogsten en persen, er wijn van maken, de wijn laten rijpen en bottelen, de flessen stockeren en ze distribueren en verkopen. Dat vergt een grote investering, en zo ontstond het idee van de coöperatie: in plaats van elk apart die investeringen te doen, leggen alle wijnboeren van een streek geld samen om één groot wijnbedrijf op te richten. Daar kan elke wijnboer dan zijn wijnen laten maken, ofwel worden de druiven van verschillende boeren vermengd tot één wijn onder de naam van de coöperatie of een merknaam.
In Europa zijn de coöperaties vooral ontstaan in het begin van de twintigste eeuw, in de nasleep van de druifluisepidemie die de Europese wijngaarden bijna geheel vernietigde. Daardoor brak een periode van crisis aan in de wijnsector, die vele kleine wijnboeren noopte tot samenwerking.
Tegelijk kenden socialisme en communisme in die periode een grote aantrekkingskracht. Vele kleine wijnboeren werden door linkse bewegingen aangezet om coöperaties op te richten. De grote wijnhandelshuizen zagen dat niet graag gebeuren, en trachtten meermaals de oprichting ervan te verhinderen. Op vele plaatsen braken om die reden rellen uit, waarbij zelfs het leger moest tussenkomen. Maar het idee van de coöperatie kende een groot succes.
Kwalitatief kregen coöperaties echter een bedenkelijke reputatie. Vaak vervielen ze in een bureaucratische aanpak, wat niet tot goede wijn leidt. Zolang er een markt was voor goedkope slobberwijn, was dat geen probleem. Maar die markt stortte in. Vele coöperaties zagen zich verplicht het roer om te gooien, en gingen investeren in talentvolle jonge oenologen, moderne uitrusting en hygiëne.
Een belangrijke stap was de introductie van een verloning op basis van de kwaliteit, en niet van de kwantiteit van de druiven. Vele coöperaties stelden ook een lastenboek op dat de kwekers oplegt hoe ze hun wijngaard moeten bewerken. Het resultaat is dat de wijnen van heel wat coöperaties zich nu kunnen meten met die van individuele domeinen. De helft van alle Franse wijn wordt vandaag geproduceerd door coöperaties.
Enkele goede coöperaties in Frankrijk
- Nicolas Feuillatte in Champagne: dit bekende merk behoort toe aan een coöperatie van 5.000 druivenkwekers
- La Chablisienne in Chablis: neemt 75% van de export van Chablis voor haar rekening
- Union des Producteurs de Saint-Emilion: 300 kwekers en wijnkastelen voor ruim 1.000 hectaren wijngaard
- Producteurs de Plaimont in Gascogne: hoogtechnologische wijnfabriek van ruim 1.000 kwekers