Hittegolf in de fles
In 2003 teisterde een hittegolf grote delen van Europa. Ook Bordeaux. Hoe zijn die wijnen geëvolueerd?
Bordeaux heeft dan wel de aansluiting met de jongere generatie van wijnliefhebbers gemist, toch blijft het de wijnstreek die zich wereldwijd op de meest professionele en systematische manier promoot.
Elk jaar in maart of april wordt de wijnpers van de hele wereld uitgenodigd om de wijnen van de meest recente oogst te komen voorproeven. En elk jaar trekken de verzamelde Bordelese wijndomeinen op tournee om in hun belangrijkste markten de jaargang voor te stellen die gebotteld en klaar voor verkoop is.
In maart 2004 had ik de wijnen van 2003 voor het eerst geproefd in Bordeaux zelf, nadien proefde ik ze nog eens in november 2005 toen ze gebotteld op de Belgische markt kwamen. Het was duidelijk dat het om een bijzonder jaar ging, onder meer door de uitzonderlijk vroege oogst.
Iedereen herinnert zich de zeer warme zomer die heel Europa meemaakte in 2003. In Bordeaux werd al vroeg aangekondigd dat het een schitterend wijnjaar zou worden. Maar was dat ook zo? De wijnstok kan weliswaar geen koude verdragen, maar teveel warmte is ook niet goed: de druiven bouwen dan veel te snel suikers op, en krijgen niet voldoende tijd om rijpheid van aroma's en tannines te ontwikkelen. Een lange en langzame rijping is veel beter.
Daarbovenop kwam in 2003 het probleem van de droogte. Teveel water is slecht voor de wijnstok, maar te weinig is evenmin goed: door zogenaamde "droogtestress" kan de vruchtijping stilvallen.
Toch herinnert het brede publiek zich vooral de warme zomer, en dat stelt men nogal makkelijk gelijk met een goed wijnjaar. Veel zon betekent immers veel suiker en dus veel alcohol (want het is de suiker die door de gisting omgezet wordt in alcohol). Van een dergelijke wijn verwacht je bijgevolg veel fruit, kracht en rondheid: een wijntype dat velen op prijs stellen.
Ik stelde echter vast dat heel wat wijnen onevenwichtig waren: ze zetten weliswaar zoet en soepel aan, maar bleven vlak en eindigden zelfs wrang. De verklaring ligt voor de hand: door de zon werden de druiven snel suikerrijp waardoor men verplicht was te oogsten, terwijl er van rijpheid van aroma's en tannines nog geen sprake was. Veel suiker, vandaar de zoete aanzet. Onrijpe aroma's en tannines, vandaar vlakheid en wrangheid.
Een dergelijk onevenwicht verbetert niet met de jaren. De zogenaamde fenolische onrijpheid (van aroma's en tannines) was en blijft een probleem. De meeste wijnen zijn monotoon, hebben te weinig intensiteit en smaakreliëf, en vooral de aanhoudende bitterheid, die voortduurt tot in de afdronk, is onaangenaam.
Het jaar 2003 is een duidelijk bewijs dat de hoeveelheid zon niet noodzakelijk recht evenredig is met de kwaliteit van de wijn. Mensen die hopen een volronde fruitige grand cru in het glas te krijgen, zullen ontgoocheld zijn. Dit is eerder een jaar voor de koelere terroirs, zeg maar: de minder bekende appellaties zoals Blaye, Bourg, Fronsac, Côtes de Castillon, Côtes de Francs, de satellieten van Saint-Emilion, enz. Die krijgen in "normale" jaren veelal te weinig zon maar hebben er nu net voldoende gekregen.
In de grote terroirs (Médoc, Haut-Médoc, Pessac-Léognan, Saint-Emilion, Pomerol) hebben de hitte en droogte negatief gewerkt. Toch zijn de prijzen hoog gebleven, te hoog in verhouding tot de kwaliteit. Dat komt vooral door de schaarste van het aanbod: de oogst was door de weersomstandigheden klein, waardoor vele kastelen tot 30 à 40 % minder wijn maakten. De hele productie was dan ook snel verkocht aan de distributeurs, mede door de verspreiding van de hype dat dit een "uitzonderlijk jaar" was.
"Nog nooit zo relax geweest", zei directeur Alexander Van Beek van Château Giscours mij, "We komen onze wijnen hier in België presenteren terwijl ze al verkocht zijn."
Hetzelfde hoorde ik bij Philippe Blanc van Château Beychevelle: "We waren al onze wijnen op één dag kwijt."
Dat is goed nieuws voor de kastelen, maar zullen de invoerders de wijnen kwijtraken? Ten slotte moeten de consumenten ze nu nog willen kopen. Het jaar 1997 verkochten de producenten ook makkelijk tegen hoge prijzen, maar nadien moest deze jaargang aangeboden worden tegen prijzen die onder de oorspronkelijke primeurprijs lagen. En nog raakte men er niet van af. De Belgische wijnliefhebber is niet gek: hij houdt van Bordeaux, maar kiest zijn jaren. Wie kan hem ongelijk geven?
